Tag error: <txp:article_custom section="dari" category="video" limit="1"> ->  Textpattern Error: Incorrect DATETIME value: '0000-00-00 00:00:00' while parsing form None on page dari
Tag error: <txp:article_custom id="225"> ->  Textpattern Error: Incorrect DATETIME value: '0000-00-00 00:00:00' while parsing form None on page dari
Counter Narcotics Justices Center (CNJC): نگاهی به اضرار ناشی از جرایم

نگاهی به اضرار ناشی از جرایم

2021-01-16 CNJC Photo

 

باالاثر وقوع هر نوع جرم ضرر و خساره ای عاید می شود که در این بحث به انواع آن می پردازیم این خساره خواه متوجه فرد باشد یا اجتماع و یا هر دو به هر صورت از اثر عمل جرمی که نقض قانون یا تخلف از آن است، خساره و صدمه ای وارد می گردد.

 این صدمه میتواند به اشکال مادی و یا معنوی تبارز کند، صدمه به جسم و حیات شخص باشد یا سبب اتلاف مال و منفعت گردد، این مال و منفعت شخص معین باشد یا دولت و یا هم سایر اشخاص حقوقی بخاطر توضیح بیشتر لازم دیده می شود تا انواع اضرار ناشی از اعمال قبیح جرمی را مورد بررسی و شناسایی قرار دهیم:

ضرر مادی
ضرر جسمی
ضرر مالی یا منفعت
ضرر معنوی
ضرر فردی
ضرر اجتماعی


ضرر مادی:
یکی از مظاهر خارجی وقوع جرم موجودیت نتایج منفی(زیان و ضرر) و خسارت مادی که بطور عام و به شکل معمول در  انواع مختلف جرایم به شکل نتایج ملموس و محسوس عرض اندام مینماید مانند ایجاد  صدمه به حیات شخص یا جسم وی قتل ، ضرب و جرح، سلب آزادی صدمه زدن به مال و منفعت و دارایی شخص اعم از سرقت خیانت در امانت و غیره.

ضرر مادی عبارت از تظاهر هر نوع اعمال مادی ناشی از جرم که به اثر آن حیات یا تمامیت جسمی و منفعت دیگران صدمه وارد شود.
طبق احکام قانون مدنی هر گاه شخص به دیگری صدمه و ضرر جسمی رسانیده، سبب قتل، ضرب و جرح یا اذیت وی شده باشد به جبران خساره وارده مکلف دانسته می شود(ماده ۷۷۴ قانون مدنی)


ضرر جسمی و بدنی:
ایجاد صدمات بدنی پایه و اساس مسوولیت جزایی را تشکیل میدهد زیرا در اثر ارتکاب جرم آثار بیرونی مادی به شکل صدمات بدنی تظاهر مینماید این صدمات زمانی باعث سقوط حیات شخص گردیده و گاهی هم سبب عطالت یا از کار افتیدن یا قطع یا نقص در اعضای بدن می شود و یا اینکه باعث سلب قدرت کار شخص برای مدت کوتاه یا طویل می گردد.

همانگونه که تثبیت و تشخیص نوعیت صدمه بدنی و مالی در توجیه مسوولیت جزایی و انتشاب آن به فاعل نقش اساسی دارد، در قسمت تعیین جزاء نیز رول مهم را دارا میباشد زیرا مجازات فاعل از مجازات شدید یا اعدام یا حبس به درجات مختلف الی جزای نقدی تعیین و تقدیر شده میتواند.

ضرر مالی منفعت:
ضرر مالی یا منفعت  عبارت از کثر ثروت یا دارایی یا از بین رفتن مال و منافع اشخاص چه این مال منقول باشد یا غیر منقول.

بعضاً ارتکاب جرم سبب ایجاد ضرر مالی محض می گردد مانند از بین بردن محصولات یاکشت یا مزرعه متعلق به یک شخص به خیانت در امانت، فریبکاری و غیره گاهی هم از اثر ارتکاب جرم هم ضرر بدنی به وجود می آید و  هم ضرر مالی مانند سرقت اموال منزل یک شخص توام بالت و کوب با ایجاد ضرب و جرح به وی.

ضرر معنوی:
ضرر معنوی عبارت است از هر نوع عملی که منجر به لطمه زدن به حیثیت، آبرو، عفت و آزادی اشخاص می گردد. جرایمی وجود دارد که با ارتکاب آن به اشخاص ضرر مادی دارد می گردد مانند جرایم برضد جسم و جان سلامت و حیثیت اشخاص، زمانی ضرر صرف جنبه غیر مادی می داشته باشد مانند لطمه زدن به حیثیت و آبروی اشخاص مانند جرایم افترا، توهین، دشنام، قذف وغیره ...

در قانون مدنی افغانستان ضرر معنوی تسجیل و بر طبق آن مرتکب به جبران ضرر معنوی وارده مکلف ساخته شده است مقدار خسارات عایده از طرف محکمه تعیین می گردد.
ماده ۷۷۸ قانون مدنی چنین مشعر است:

۱- جبران خساره شامل سنجش ضرر معنوی نیز میباشد.

۲- اگر به سبب وفات شخص مورد نقدی واقع گردیده، ضرر معنوی به زوج و اقارب وی عاید گردد محکمه میتواند برای زوج و اقارب تا درجه دوم جبران خساره حکم نماید.
۳- جبران خساره ناشی از ضرر معنوی به غیر انتقال نمی کند مگراینکه مقدار آن به اساس موافقه طرفین و یا حکم قطعی محکمه تعیین شده باشد.

ضرر فردی:
ضرر فردی ناشی از جرم ضرری است که به اثر ارتکاب جرم متوجه به بدن، حیثیت، اعتبار یا دارایی و منفعت مالی شخص گردد، چه شخص باشد یا حقوقی سبب ایجاد صدمه بر تمامیت جسمی به حیات وی گردد یا به عضوی از اعضای بدن وی جرم و کثر  وارد یا اینکه ضرر معناً به شخص متضرر لطمه وارد نماید، یعنی اعتبار و حیثیت شخص، عفت و شخصیت وی مورد اهانت قرار گیرد یا به وی افترا زدوده شود یا اینکه اثر ارتکاب جرم منافع مالی شخص صدمه ببیند مانند جرم سرقت، خیانت در امانت، اتلاف مال، فریبکاری و غیره.

قانون جزا در باب دوم کتاب دوم تحت عنوان جنایات و جنح ضرر افراد از ماده  ۳۹۴ تا ۴۹۸ جرایم و مجازاتی را ذکر نموده است که قسمت عمده آن شامل جرایمی است که ضرر آن متوجه افراد است.

ضرر اجتماعی:
 مصداق خارجی جرم زمانی هم ضرر رسانیدن به جامعه میباشد گرچه درتمام انواع جرایم( اعمال اجرایی یا اهمالی) که از طرف قانون جرم پنداشته و به آن مجازات معین نموده است.

دولت منحیث حامی حقوق و فرد جامعه مکلفیت دارد تا از هر گونه تخلف و تخطی قانونی جلوگیری بعمل آورده، مانع تجاوز و مداخله بر حقوق شناخته شده دیگران گردد.
دولت ملزم دانسته می شود تا نه تنها حقوق اشخاص حقیقی بلکه حقوق اشخاص حکمی بشمول ادارات و موسسات دولت و سایر تشبثات را حفظ نماید تا نظم بر جامعه مستقر و از انارشیزم جلوگیری به عمل آید منافع و مصالح فرد و جامعه در چوکات قانون تامین شود با وجود آن هم جرایمی وجود دارد که متضرر آن بیشتر افراد یا اشخاص حقیقی یا حقوقی غیر از دولت میباشند چنانچه در بحث ضرر فردی از آن تذکر بعمل آمد.

جرایمی که ضرر آن به اجتماع و جامعه وارد می شود میتوان از جرایم اختلاس، جعل، قیام مسلحانه علیه دولت سرنگون ساختن نظام دولتی و غیره نام برد.

نگارش:څارنپوه بسم الله حمید